dr Henryk Myszka

Realizowane projekty badawcze

• Synteza i właściwości biologiczne wybranych glikozydów diosgenylu

Glikozydy diosgenylu należą do klasy związków zwanych saponinami. Wyodrębniane są z materiału roślinnego, m.in. z roślin gatunku Dioscorea, Paris, Costus czy Trillium. Rośliny występują głównie w Azji, krajach obu Ameryk, Afryce i rzadziej w Europie.

Costus speciosus

Trillium tschonoskii

Dioscorea bulbifera

Paris polyphylla

Od dawna znane są ich właściwości lecznicze. Wykorzystywane są w tradycyjnej medycynie ludowej, zwłaszcza w krajach Dalekiego Wschodu. Wykazują działanie wykrztuśne, przeciwwirusowe, przeciwzapalne a także przeciwbakteryjne i przeciwgrzybowe. Stwierdzono przydatność tych glikozydów w zwalczaniu komórek nowotworowych. Wpływają one również na poziom cholesterolu oraz hamują proces osadzania się lipidów w ścianie aorty. Są wykorzystywane w medycynie ludowej jako leki przeciw malarii, odtrutki przeciwko jadom węży i owadów.

W Zakładzie Chemii Cukrów UG opracowaliśmy syntezę chlorowodorku O³-(2-amino-2-deoksy-β-D-glukopiranozylo)diosgeniny [β-Glc(NH₂•HCl)-ODs] oraz kilku jego analogów. Synteza chlorowodorku polega na umiejętnym połączeniu odpowiedniej pochodnej D-glukozaminy z diosgeniną.

Natomiast pochodne [β-Glc(NH₂•HCl)-ODs] otrzymywane są w wyniku modyfikacji funkcji aminowej w cząsteczce bazowego chlorowodorku.

Nasze glikozydy zostały poddane badaniom biologicznym, mającym na celu określenie ich wpływu na indukowanie apoptozy i nekrozy w komórkach nowotworowych pochodzących od osób chorych na przewlekłą białaczkę limfatyczną B-komórkową. Wyniki wskazują, iż te pochodne wywierają efekt cytotoksyczny i zwiększają apoptozę komórek limfatycznych przewlekłych białaczek typu B.

W ostatnich latach przeprowadziliśmy także wstępne badania biologiczne na Wydziale Farmaceutycznym AMG, które mają na celu zbadanie aktywność przeciwbakteryjnej i przeciwgrzybowej uzyskanych w naszym Zakładzie glikozydów. Badania przeprowadzono na szczepach referencyjnych kilku bakterii, głównie Gram-dodatnich oraz na kilku grzybach. Względem szczepów gronkowców oraz grzybów z rodziny Candida i Aspergillus niektóre z naszych związków wykazywały wysoką aktywność.

Tematyka dotycząca syntezy glikozydów diosgenylu była i jest przedmiotem kilku prac magisterskich oraz dwóch prac doktorskich, jednej obronionej w 2003 r. i drugiej realizowanej obecnie w ramach studiów doktoranckich.